Trăng phố một mình leo lên đỉnh, khuất sau những dải sương mờ, sau những toà nhà cao nối nhau san sát che hẹp cả bầu trời.
Trăng phố lặng lẽ mọc, lặng lẽ tàn, ngó xuống trần gian ồn ào náo nhiệt.
Phố thị rực rỡ bởi những ánh đèn muôn màu muôn sắc. Khắp lối to ngõ nhỏ, không khí Trung thu tràn về qua những biển hiệu quảng cáo, đèn neon, những dòng chữ nhấp nha nhấp nháy. Những ánh đèn còn sáng hơn cả trăng.
Trên các đoạn đường đông người qua lại, vô số cửa hàng bán bánh trung thu lưu động mọc lên. Bánh được bán từ rất sớm, có khi trước rằm tới cả tháng. Những chiếc bánh đủ nhân đủ vị, nơi thì đơn giản như đậu đỏ hạt sen, chỗ thì cầu kỳ với bào ngư vi cá. Người ta đặt bánh trong chiếc hộp sang trọng, biếu nhau như một cách thể hiện tấm lòng, nhắc nhau rằng một mùa Trung thu sắp về rồi đấy.
Thi thoảng bắt gặp mấy chiếc xe chở thị từ quê lên phố bán. Trẻ con níu ống tay áo mẹ đòi mua. Nào giờ chúng có biết cây thị là như thế nào đâu, chỉ nhìn thấy quả thị vàng thơm được nhắc đến trong truyện xưa tích cổ.
Vẫn là trẻ con thích trung thu hơn người lớn. Chúng háo hức được ba mẹ chở đi coi phố lồng đèn. Những con đường thường ngày chẳng có gì đặc biệt nhưng cứ đến mỗi độ thu về lại là điểm náo nhiệt dừng chân. Người ta bỏ hết sự vội vã của xe cộ ngoài đầu phố, chậm rãi đi bộ len lỏi qua những gian hàng, ngắm nghía những món đồ mỹ nghệ thủ công đủ hình đủ sắc. Đây là chiếc đèn ông sao, đây là đèn con cá, đây là mặt nạ, đây là trống lắc tay… Đèn thì đủ kiểu tàu kiểu ta kiểu tây, cái in nhân vật hoạt hình, cái thì rộn ràng phát nhạc. Đám trẻ con nhìn cái gì cũng thấy thích, phấn khích đòi ba mẹ mua thứ nọ thứ kia. Người lớn thì chả cần gì, chỉ cần chụp những tấm hình xinh xinh để nhớ nhau về một mùa trung thu kỷ niệm.
Ở phố người ta cũng tổ chức những chương trình vui chơi cho các bé đón Trăng rằm. Nói là đón trăng nhưng hầu hết là ở trong sảnh, trong nhà, nếu có ở ngoài sân thì cũng cẩn thận che bạt để tránh cơn mưa bất chợt làm ướt mất niềm vui. Đón trăng thường có chú Cuội với chị Hằng, là những cô chú anh chị quản trò trong quần nâu váy trắng. Các bé được ca hát, giải những câu đố vui, cùng nhau thi thố để rinh phần thưởng hay háo hức xem đoàn múa lân biểu diễn. Kết thúc chương trình bé nào bé nấy đều tươi cười với những món quà kỷ niệm trên tay. Chẳng ai hay trăng tròn lặng lẽ điểm vàng trên nền trời đen thẫm.
Trăng đến… rồi đi… cũng hết một mùa trăng.
*
Trăng quê lấp ló trên đỉnh ngọn đa, ngay từ khi mới nhỏ xíu xiu như mảnh lưỡi trai cong chênh chếch trên bầu trời thì người ta đã thấy. Tháng Tám rồi đấy, người ta dựa vào ánh trăng đến biết đến độ Thu gần.
Trăng quê rất sáng, soi cả con đường quê mới trải nhựa. Trăng phủ trên mặt cỏ một lớp bạc mỏng manh, rọi cho những chú dế kêu giữa bãi xanh ràn rạt. Trăng lung linh trên mặt sông lăn tăn nước gợn, sóng sánh rơi xuống những chiếc gàu. Trăng theo về trước cửa, theo cả về trong những niềm hân hoan.
Trăng ở quê như một người bạn. Không có nhà cửa cao san sát, không có những đèn cao áp chói lòa che khuất, một mình trăng an tĩnh giữa bầu trời, nhoẻn miệng cười tỏa ánh sáng khắp nhân gian. Người trẻ trông trăng, người già cũng trông trăng. Trăng càng no đủ tròn đầy thì đám con nít trong xóm càng thêm háo hức.
Sắp tới Trung thu rồi đấy, lũ trẻ hùa nhau cùng làm lồng đèn. Đứa thì làm khung bằng lạt nứa rồi dán giấy viền xung quanh, đứa thì lấy vỏ lon bia rồi khéo mài khéo đục lỗ. Nến thì đun chảy từ xác cũ rồi bỏ sợi bấc vào, chờ sáp khô thì bỏ trong đèn là lung linh sáng.
Có một chú khéo tay dạy bọn trẻ làm đầu sư tử. Đơn giản lắm, lấy một cái hộp vuông bừ bự, cắt mấy miếng bìa tròn, cùng cắt cắt dán dán tô tô thành tai bờm miệng mắt. Siêng nữa thì gắn thêm một đoạn vải làm đuôi, thế là có một cái đầu sư tử siêu ngầu siêu độc đáo. Chú còn dạy cắt mặt nạ giấy, rồi tô mặt nạ thằng bờm từ một cái rá tre. Cùng nhau làm, cùng nhau vẽ ấy thế mà lại thích, lũ trẻ rất trân trọng món đồ đã vất vả làm ra, đứa nọ đứa kia hứng khởi khoe nhau thành quả.
Trung thu đến rồi, mùi cốm non thơm nức mũi, những quả thị chín vàng lủng lẳng trên cây. Mấy đứa con gái thích đan giỏ lưới rồi treo quả thị chỗ đầu màn, để đêm ngủ cũng có thể ngửi thấy mùi hương thoang thoảng.
Ba lên phố mua về hộp bánh nướng và bánh dẻo. Mẹ thì mua cả bưởi cả hồng, lũ trẻ con sẽ xin ít quả đi chia chung các bạn.
Háo hức chờ mãi cũng đến ngày trông trăng phá cỗ. Mấy anh chị lớn hơn đã vất vả chuẩn bị rất nhiều đồ, chỉ chờ đến giờ là cả đám nít trong xóm cùng ùa tới vui hội trông Trăng. Ngoài sân đình thật lớn, phía trước là ruộng làng, mọi người trải chiếu dưới nền gạch đỏ, thắp nến nhỏ bỏ đèn lồng xếp thành vòng sáng xung quanh. Ở giữa sân bày một mâm, toàn là trẻ con với nhau vậy mà cỗ cũng tưng bừng như người nhớn. Mỗi đứa góp một món, kẻ ít người nhiều, dù chỉ là một trái hồng hay trái ổi cũng đều vui vẻ cả. Trong lúc chờ hương hết thì lần lượt từng nhóm lên chuẩn bị tiết mục văn nghệ của mình. Mấy anh chị lớn thì kể chuyện, mấy em nhỏ thì hát hò, đứa nào không thuộc lời thì đứng bên ngoài hăng say cổ vũ. Tiết mục mà mọi người yêu thích nhất chắc chắn là điệu múa lân. Một anh lớn đội đầu sư tử, môt anh nhỏ bám đuôi đằng sau, thêm một chị Bờm nhét quả bóng to vào bụng. Sư tử đi trước nhảy múa, chị bờm cầm quạt mo cau ve vẩy đi sau, che miệng cười bên trong mặt nạ.
Hương tàn, mấy anh chị em cùng nhau chia cỗ. Cả lũ túm tụm ngồi trên mảnh chiếu ngắm ánh trăng. Không gian lắng đọng hơn chỉ còn tiếng thì thầm, sau một hồi vui ai ai cũng cần nghỉ mệt.
Trăng nhẹ nhàng leo từ ngọn đa rồi lên đỉnh trời cao tít, quầng trăng sáng tròn vành vạnh. Mấy đứa trẻ nhìn đốm đen lờ mờ nho nhỏ giữa trăng, tưởng tượng ra đó là chú Cuội với chị Hằng đang ngồi dưới gốc đa từ trên nhìn xuống. Mỗi năm đến dịp trăng rằm thì bọn trẻ lại cùng nhau ôn lại những câu cổ tích.
Ăn uống no nê xong thì tất cả mọi người cùng đứng dậy. Ai nấy đều xách chiếc đèn lồng của riêng mình. Rồng rắn lên mây đứa lớn đứa nhỏ nối đuôi nhau đi rước đèn quanh làng xóm, vừa đi vừa hát khúc đồng dao:
Ông giẳng, ông giăng
Xuống chơi với tôi
Có bầu có bạn
Có ván cơm xôi
Có nồi cơm nếp
Có đệp bánh trưng
Có lưng hũ rượu
Có chiếu bám dù
Thằng cu xí xoài
Bắt trai bỏ giỏ
Cái đỏ ẵm em
Đi xem đánh cá
Có rá vo gạo
Có gáo múc nước
Có lược chải đầu
Có trâu cày ruộng
Có muống thả ao
Ông sao trên trời…
Đứa nhỏ hát theo đứa lớn, đứa lớn học thuộc từ cha mẹ ông bà, một bài đồng dao đã gắn bó với biết bao thế hệ. Đêm trung thu với thật nhiều cảm xúc, niềm vui cũng nhờ trăng mà trở nên thật tròn đầy.
*
Trăng quê trăng phố, dù ở nơi nào thì trăng vẫn là trăng, chỉ là cách đón nhận khác nhau nên niềm vui với trăng cũng mỗi vùng mỗi khác.
Đôi người ra phố, bất chợt ngẩng đầu thấy nhớ ánh trăng quê, nhớ những kỷ niệm ùa về trong từng trang ký ức…
Nguyễn Thùy Dương
*** Mời các bạn xem thêm bài viết Lắng Nghe Trăng Sao Kể Chuyện viết cho đêm trung thu của tác giả Nga Cao trên trang A4Y.ORG – “Tất Cả Dành Cho Bạn”